Ahmet Mithat Efendi Tanzimat'tan sonra hayatımızda belirmeye başlayan iki tip insanı anlatır. Bunlardan birincisi kültürü, eğitimi olmadan kendini modern sanan tiptir. İkincisi ise Avrupalılaşmayı milli değerleri muhafaza ederek çağdaşlaşmayı başaran tiptir. Yazar, ''batılılaşma'' konusu ve batılılaşma karşısında bizim toplumumuzun ve kültürümüzün nasıl etkilendiğini anlatmıştır. Eserde Avrupa'dan sadece bilim ve teknik yönden faydalanmamız gerektiğini, bunun dışında kalan milli kültürümüz ve zevklerimizin asırların birikimiyle zaten bizde en özgün biçimde mevcut olduğunu anlatmaya çalışmıştır.
Romanda Felatun, kendini modern, kültürlü ve birikimli gösteren, her konu hakkında bir fikri olan, kendni modern gösteren aslında öyle olmayan biridir. Rakım ise hem bizi hem Avrupa'yı iyi bilen, Tanzimat'tan bu yana ihtiyaç duyduğumuz biridir. Bizim halkımıza baktığımızda belki ilim göremeyiz ama irfan görürüz. Çok defa okumuşun göremediğini o cahil dediğimiz halkımız sağduyusuyla görür. Biz ki Altay'lardan çıkıp Viyana kapılarına dayanmışız. Avrupa'dan öğreneceğimiz hiçbir şey yoktur.
Genel olarak romanı roman yapan unsurlar: Asıl şahıs, dekor, olay ve zamandır. Romana baktığımızda mekanın insan üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığını görüyorum.Olayların sınırlı mekanlarda geçmesi ve bu mekan sınırlaması bize kahramanların yakın çevreden olması dolayısıyla ilişkilerinin nasıl olduğunu da anlatır.
Üslup olarak baktığımızda yazarı gözlemci olarak gördüğümü söyleyebilirim. Olayı anlatırken yanlı duruş sergilemesi, Felatun Bey'in dans ederken pantolonunun yırtılması da bu yanlı duruşun göstergesidir. Yazar romanda kendini açıkça belli eder, olayları keserek araya girer. Kendi görüşlerini anlatır, hatta bazen okuyucuyu da soru yöneltir. Üslubu konuşma diliyle yazılmıştır.
Ahmet Mithat birinci nesil romancılarımızdan olup, Türk halkında çağdaş medeniyete uymayan düşünceleri değiştirmek ister. Onun romancılığı ahlaki ve terbiye gözeten romancılıktır. Bütün bunları yaparken romantizm etkisindedir. Yazar, Tanzimat devrinde her sahada eser vermiş ve bu eserleri halkın diline uygun olarak ayırmasıyla halk için çok faydalı bir edebi hareket yapmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder